စကားႀကီး(၁၀)မ်ိဳး ေျပာနည္း

“စကားႀကီး(၁၀)မ်ိဳး”

ေရကူးညာတင္ေၿပာနည္း ၊ ေကာက္ပင္ရိတ္လွီးေၿပာနည္း ၊ ေရစီးေဖာင္ဆန္ေၿပာနည္း ၊ အိုးတန္ဆန္ခပ္ ၊ ဆီပြတ္က်ည္ေပြ႔ ၊ ဆင္ေ၀ွ႔ရန္ေရွာင္ ၊ ေတာင္သူယာခုတ္ ၊ ႀကက္ဆုတ္ခြပ္ပစ္ ၊ ေရစစ္ကရား ၊ ခက္တင္ေမာင္းနင္ ၊ ဆိုၿခင္းစကား ၊ “ဤဆယ္ပါး”………….

(၁)ေရကူးညာတင္ေၿပာနည္း --- ၿမစ္တစ္ဖက္မွ အၿခားတစ္ဖက္သို႔ ကူးသည့္အခါ ၿမစ္ညာဘက္မွစ၍ ကူးမွသာ ၊ လိုရာသို႔ေရာက္သလိုစကားေၿပာသည့္အခါလည္း လိုရာသို႔ေရာက္ေအာင္ အထက္ကတင္ကူး၍ ေၿပာနည္းကို ေခၚသည္………….။

(၂)ေကာက္ပင္ရိတ္လွီးေၿပာနည္း --- စပါးရိတ္သည့္အခါ တစ္ႏိုင္စာ ေကာက္ပင္အခ်ိဳ႕ကို လက္တစ္ဖက္ၿဖင့္ ပိုင္ပိုင္ႏိုင္ႏိုင္ ဆုပ္ကိုင္ၿပီးမွ အၿခားလက္တစ္ဖက္က တံစဥ္ၿဖင့္ ပင္ရင္းမွ ရိတ္ၿဖတ္ရသကဲ့သို႔ ၊ စကား ေၿပာရာတြင္လည္းတစ္ဖက္လူ၏ စကားကို သိမ္းက်ံဳးဖမ္းဆုပ္ၿပီး ၊ အေၿခအၿမစ္ကိုင္၍ ေၿပာနည္းကို “ေကာက္ပင္ရိတ္လွီးေၿပာနည္း”ဟု ေခၚ၏……………။

(၃)ေရစီးေဖာင္ဆန္ေၿပာနည္း --- အညာဆန္ေဖာင္ႀကီးသည္ လိုသမွ်ကိုတင္ေဆာင္၍ ၿဖည္းညင္းသာသာ ဆန္တက္သၿဖင့္ လိုရာခရီးကိုေရာက္သကဲ့သို႔ စကားအရာတြင္လည္း ၊ ဥပမာ ဥပေမယ်တို႔ၿဖင့္ ၊ ၿဖည္းညင္းသာယာစြာလိုရာေရာက္ေအာင္ ေၿပာၿခင္းသည္ “ေရစီးေဖာင္ဆန္ေၿပာနည္း” ၿဖစ္၏……..။

(၄)အိုးတန္ဆန္ခပ္ေၿပာနည္း --- ထမင္းခ်က္ရာတြင္ သူ႔အိုးႏွင့္ သူ႔ဆန္တန္ရံု အေနေတာ္ထည့္ခ်က္မွ ႏူးနပ္စြာ စားသံုးရသကဲ့သို စကားကုိ မယုတ္မလြန္ႏွင့္ လိုရာေရာက္ေအာင္ေၿပာဆိုၿခင္းကို “အိုးတန္ဆန္ခပ္ေၿပာနည္း”   ဟုေခၚ၏…………………..။

(၅)ဆီပြတ္က်ည္ေပြ႔ေၿပာနည္း --- ဆီဆံုထဲတြင္ ႏွမ္း(သို႔)ေၿမပဲထည့္၍ ၊ က်ည္ေပြ႔ၿဖင့္ အထပ္ထပ္ပြတ္မွ ဆီဆြတ္သကဲ့သို႔ ကိုယ့္စကားေအာင္ၿမင္ေအာင္ အထပ္ထပ္ ေၿပာဆိုၿခင္းကို “ဆီပြတ္က်ည္ေပြ႔ေၿပာနည္း” ဟုေခၚ၏……….။

(၆)ဆင္ေ၀ွ႔ရန္ေရွာင္ေၿပာနည္း --- ဆင္ေ၀ွ႔ရန္ အလိုက္ခံရသည့္အခါ လြတ္ရာေရွာင္ေၿပးလွ်င္ လြတ္ႏိုင္သကဲ့သို႔ စကားအရာတြင္လည္းေ ဘးအႏၱရာယ္ ၿဖစ္ေစမည့္ စကားကို ေရွာင္လႊဲေၿပာဆိုၿခင္းသည္  “ဆင္ေ၀ွ႔ရန္ေရွာင္ေၿပာနည္း”ဟုေခၚ၏……………….။

(၇)ေတာင္သူယာခုတ္ေၿပာနည္း --- ေတာင္သူတို႔သည္ ယာခုတ္သည့္အခါ ေရွးဦးစြာ ခ်ံဳႏြယ္တို႔ကို ရွင္းလင္းၿပီးမွ သစ္ပင္ႀကီးမ်ားကို ခုတ္လွဲႀကသကဲ့သို႔ စကားအရာတြင္လည္း စကားအငယ္မ်ားကို ဦးစြာေၿပာၿပီးမွ စကားႀကီးမ်ားေၿပာလ်က္ အႏိုင္ယူၿခင္းကို “ေတာင္သူယာခုတ္ေၿပာနည္း”ဟုေခၚ၏……..။

(၈)ႀကက္ဆုပ္ခြပ္ပစ္ေၿပာနည္း --- ႀကက္ခြပ္မည္ၿပဳေသာအခါ ေနာက္ဆုတ္ၿပီးမွ စီး၍ ခြပ္သကဲ့သုိ႔ စကားအရာတြင္လည္း သူ႔အလိုကို ဦးစြာလိုက္ေလ်ာၿပီးမွ စီးသာေသာအခါ စီး၍ေၿပာၿခင္းကို “ႀကက္ဆုပ္ခြပ္ပစ္ေၿပာနည္း”  ဟုေခၚ၏………………..။

(၉)ေရစစ္ကရားေၿပာနည္း --- ေရစစ္ေသာအခါ ဓမကရုိဏ္ကို ေရတြင္ႏွစ္၍ ေရၿပည့္လွ်င္ အေပါက္ကို လက္ၿဖင့္ ပိတ္ယူပါေ ရမထြက္ႏိုင္သကဲ့သို႔ တစ္ဖက္လူ၏ စကားကို ပိတ္မိေအာင္ ေၿပာၿခင္းသည္ “ေရစစ္ကရားေၿပာနည္း” ၿဖစ္၏……………..။

(၁၀)ခက္တင္ေမာင္းနင္းေၿပာနည္း --- တစ္ဖက္လူ၏ စကားကို ဟုတ္၏လည္းမဆို ၊ မဟုတ္၏လည္း မၿငင္းပဲ မတင္မက် ေၿပာေသာ စကားသည္ “ခက္တင္ေမာင္းနင္း ေၿပာနည္း” ၿဖစ္၏…………….။

စကားႀကီး(၁၀)မ်ိဳး - ten ways of speaking with a meaning or with an intention to gain one’s aim

 ေရကူးညာတင္ - tactic used in debate, whereby a point is overstated earlier, so that some concession on it can be made later ( just as,when crossing a river, one starts at some point upriver from the place opposite of where  one wants to land ).

ေကာက္ပင္ရိတ္လွီး - way of speaking in which one makes use of an opponent's own words to defeat him, in the manner of a farmer seizing a sheaf of paddy before reaping it with a sickle .

ေရစီးေဖာင္ဆန္ - gentle but persistent persuasion used as a tactic in debating ( in the manner of warping a raft slowly but surely against the current).

အိုးတန္ဆန္ခပ္ - medium-sized earthen pot used for storing water.

ဆီပြတ္က်ည္ေပြ႔ - tactic used in debate, whereby a point is made exhaustively, just as sesame seeds are ground repeatedly in an oil-press .

ဆင္ေ၀ွ႔ရန္ေရွာင္ - speech or action to avoid commitment or blame; evasive speech .

ေတာင္သူယာခုတ္ - tactic used in debate where by only minor points are made earlier so that the decisive point can be made later to clinch the argument (just as a hillside-cultivator clears underbrush and small trees before felling the large trees).

ၾကက္ဆုတ္ခြပ္ပစ္ - emulation of the tactics of a game-cock in a debate or an argument ie to give ground to the adverse views in the opening round and then pounce upon his words later.

ေရစစ္ကရား - tactic of anticipating and pre-empting any counterpoint that an opponent might make ( comparable to the practice of covering the spout of a vessel before raising it out of water to prevent spillage ).

ခက္တင္ေမာင္းနည္း - non-committal way of speaking ( likened to a seesaw lever operating the pestle of a rice pounder).